Tác dụng phụ của xạ trị thường gặp khi điều trị ung thư

Điều trị ung thư bằng xạ trị khiến nhiều người bất an vì thường đi kèm với một số tác dụng phụ của xạ trị. Đừng lo lắng vì phần lớn tác dụng phụ của xạ trị có thể kiểm soát được. Hãy cùng tìm hiểu về những tác dụng phụ  của xạ trị theo từng mặt bệnh để bạn hoàn toàn yên tâm và chuẩn bị tốt hơn cho hành trình điều trị ung thư.

Xạ trị là gì?

Xạ trị là một phương pháp điều trị ung thư bằng cách sử dụng những tia phóng xạ với mục đích tiêu diệt các tế bào ung thư. Mặc dù hiệu quả trong việc điều trị ung thư, xạ trị cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ. Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng và loại tác dụng phụ sẽ khác nhau tùy thuộc vào vị trí điều trị, liều lượng xạ trị và tình trạng sức khỏe của từng người.

Các tác dụng phụ của xạ trị thường gặp mà bệnh nhân cần lưu ý

Tác dụng phụ của xạ trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Chúng thường bao gồm vị trí điều trị, liều lượng và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân. Tác dụng phụ có thể là cấp tính (xuất hiện trong quá trình điều trị) hoặc mãn tính (xuất hiện sau khi điều trị kết thúc). Dưới đây là một số tác dụng phụ thường gặp của xạ trị mà bệnh nhân cần lưu ý:

1. Tác dụng phụ chung thường gặp khi xạ trị ung thư

1.1. Tình trạng mệt mỏi khi xạ trị ung thư

Mệt mỏi là tác dụng phụ phổ biến nhất khi xạ trị ung thư, khiến người bệnh cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng. Tình trạng này xảy ra do xạ trị ảnh hưởng đến cả tế bào khỏe mạnh, khiến cơ thể cần nhiều năng lượng hơn để phục hồi.

Mức độ mệt mỏi có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng. Khi gặp phải tác dụng phụ của xạ trị này bệnh nhân cần nghỉ ngơi đầy đủ, chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục nhẹ nhàng để giảm bớt mệt mỏi. Hãy trao đổi với bác sĩ nếu mệt mỏi kéo dài hoặc nghiêm trọng. Một tin vui là bệnh nhân được điều trị với máy móc hiện đại tại Hưng Việt sẽ hạn chế được tác dụng phụ này.

1.2. Chán ăn sau khi xạ trị

Xạ trị có thể ảnh hưởng đến các tế bào vị giác và khứu giác, làm thay đổi cảm nhận về mùi vị thức ăn. Thức ăn có thể trở nên nhạt nhẽo, mất vị, hoặc có vị kim loại khó chịu, khiến người bệnh không còn hứng thú với ăn uống.

Lúc này, người bệnh hãy chia nhỏ bữa ăn, chọn thực phẩm dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng, cũng như uống nhiều nước có thể giúp cải thiện tình trạng chán ăn. Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn về chế độ ăn uống phù hợp.

1.3. Rụng tóc trong quá trình xạ trị

Tiếp theo, rụng tóc là tác dụng phụ thường gặp khác nhưng nó  chỉ là tạm thời. Vì xạ trị ảnh hưởng đến nang tóc nên sẽ gây rụng tóc ở vùng đầu. Nếu trường hợp xạ trị ở vùng khác nằm ngoài vùng đầu như bụng, vùng chậu,.. thì chỉ rụng lông chứ không rụng tóc. Mặc dù tóc thường mọc lại sau khi kết thúc điều trị, nhưng có thể có sự thay đổi về màu sắc hoặc kết cấu tóc.

Lời khuyên là bệnh nhân hãy sử dụng những loại dầu gội dịu nhẹ, tránh tạo kiểu tóc bằng nhiệt. Đặc biệt là nên che chắn vùng da đầu khi ra nắng có thể giúp bảo vệ tóc và da đầu.

2. Tác dụng phụ theo mặt bệnh điều trị

Tác dụng phụ của xạ trị thay đổi tùy theo vị trí điều trị và loại ung thư. Dưới đây là một số tác dụng phụ phổ biến của xạ trị đối với các loại ung thư khác nhau:

2.1. Tác dụng phụ của xạ trị ung thư phổi

• Viêm thực quản (khó nuốt): Do thực quản nằm gần phổi, nên khi xạ trị vùng đó, thực quản có thể bị ảnh hưởng bởi tia xạ. Điều này gây viêm và kích ứng niêm mạc thực quản, dẫn đến khó nuốt, đau khi nuốt.

• Ho, khó thở, viêm phổi: Phổi là cơ quan đích của xạ trị trong ung thư phổi. Tia xạ có thể gây viêm và tổn thương mô phổi, dẫn đến ho, khó thở. Xơ phổi cũng có thể là một biến chứng muộn có thể xảy ra do xạ trị, làm cho phổi trở nên cứng và khó khăn trong việc trao đổi khí.

• Mệt mỏi, chán ăn: Đây là những tác dụng phụ toàn thân thường gặp của xạ trị. Mệt mỏi có thể do cơ thể cần năng lượng để sửa chữa các tế bào bị tổn thương bởi tia xạ. Chán ăn có thể liên quan đến buồn nôn, thay đổi vị giác, hoặc do viêm thực quản gây khó nuốt. Ngoài ra, cơ thể sản xuất các chất gây viêm trong quá trình xạ trị cũng có thể góp phần gây mệt mỏi và chán ăn.

2.2. Tác dụng phụ của xạ trị ung thư đại trực tràng

• Tiêu chảy: Vấn đề về tiêu hóa là một trong những tác dụng phụ phổ biến nhất khi điều trị ung thư đại trực tràng bằng xạ trị. Bỏi vì, tia xạ gây tổn thương các tế bào biểu mô ruột non và ruột già, làm giảm khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng. Kết quả của tác dụng phụ này là người bệnh gặp tình trạng phân lỏng và đi ngoài nhiều lần.

• Buồn nôn và nôn: Xạ trị có thể kích thích các trung tâm gây nôn trong não, dẫn đến buồn nôn và nôn. Tác dụng phụ này thường xuất hiện trong hoặc ngay sau khi xạ trị đại trực tràng, nhưng cũng có thể kéo dài.

• Đau bụng và đầy hơi: Tia xạ gây viêm và kích ứng niêm mạc ruột, dẫn đến đau bụng, chuột rút và đầy hơi. Cảm giác khó chịu này có thể tăng lên sau khi ăn.

• Mót rặn: Xạ trị ảnh hưởng đến chức năng của trực tràng, gây ra cảm giác mót rặn liên tục, ngay cả khi không có phân. Điều này có thể gây khó chịu cho người bệnh.

2.3. Tác dụng phụ của xạ trị ung thư não

• Rụng tóc: Rụng tóc thường xảy ra ở vùng da đầu được xạ trị. Tia xạ làm tổn thương nang tóc, khiến tóc rụng. Mức độ rụng tóc phụ thuộc vào liều lượng xạ trị. Tóc thường mọc lại sau khi kết thúc điều trị, nhưng đôi khi có thể mỏng hơn hoặc thay đổi kết cấu.

• Đau đầu: Đau đầu có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm bản thân khối u do xạ trị, hoặc căng thẳng tâm lý.

• Các vấn đề về nội tiết tố: Tuyến yên nằm gần não, có thể bị ảnh hưởng bởi xạ trị ung thư não. Điều này có thể dẫn đến sự mất cân bằng nội tiết tố, gây ra các vấn đề về tăng trưởng, chức năng sinh dục, và chuyển hóa.

2.4. Tác dụng phụ của xạ trị ung thư da

• Viêm da: Tia xạ gây tổn thương DNA của tế bào da, dẫn đến viêm và các triệu chứng như đỏ, sưng, nóng, đau, và ngứa. Mức độ viêm da phụ thuộc vào liều lượng xạ trị, diện tích da được điều trị, và độ nhạy cảm của da từng người. Thông thường tình trạng viêm da sẽ xuất hiện trong vòng vài ngày sau khi bắt đầu xạ trị và có thể kéo dài vài tuần sau khi kết thúc điều trị.

• Khô da: Xạ trị làm giảm hoạt động của các tuyến bã nhờn, khiến da mất đi độ ẩm tự nhiên và trở nên khô, bong tróc, nứt nẻ. Khô da có thể gây ngứa và khó chịu.

• Rụng lông: Nang lông rất nhạy cảm với tia xạ. Xạ trị có thể làm tổn thương nang lông, dẫn đến rụng lông tạm thời hoặc vĩnh viễn ở vùng điều trị.

• Thay đổi sắc tố da: Tia xạ có thể ảnh hưởng đến các tế bào sản xuất melanin (sắc tố da), dẫn đến thay đổi màu da. Da có thể trở nên sẫm màu hơn (tăng sắc tố) hoặc nhạt màu hơn (giảm sắc tố) so với vùng da xung quanh. Những thay đổi này có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn.

• Mệt mỏi: dù thường nhẹ hơn so với xạ trị ung thư ở các bộ phận khác của cơ thể. Mệt mỏi có thể do cơ thể cần năng lượng để sửa chữa các tế bào bị tổn thương.

>> Xem thêm: Ưu điểm của xạ trị tại Hưng Việt

Kết

Nhìn chung, hiểu rõ các tác dụng phụ của xạ trị sẽ giúp bệnh nhân chủ động hơn trong việc quản lý sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống trong quá trình điều trị xạ trị ung thư. Nếu có thêm thắc mắc nào có thể liên hệ HTYT Hưng Việt để được bác sĩ tư vấn về tình trạng bệnh của mình.