Xét nghiệm máu tầm soát ung thư đại tràng như thế nào?

Xét nghiệm máu tầm soát ung thư đại tràng bao gồm xét nghiệm máu ẩn trong phân và xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư dạ dày như CEA, CA 19-9. Vai trò, các bước thực hiện, ưu nhược điểm và chi phí của phương pháp này sẽ được trình bày chi tiết trong bài viết dưới đây giúp bạn đọc hiểu rõ.

Tìm hiểu thêm: Tầm soát ung thư đại tràng và những lưu ý cần biết

1. Vai trò của xét nghiệm máu trong tầm soát ung thư đại tràng

Xét nghiệm máu trong tầm soát ung thư đại tràng là phương pháp chẩn đoán bằng cách bác sĩ lấy mẫu phân đi xét nghiệm tìm máu ẩn trong đó hoặc lấy máu từ tĩnh mạch cánh tay của người bệnh đem đi phân tích để tìm ra các dấu ấn ung thư đại tràng.

Hiện nay, có hai phương pháp xét nghiệm máu tầm soát ung thư đại tràng phổ biến là xét nghiệm máu ẩn trong phân và xét nghiệm dấu ấn ung thư. Cả hai phương pháp xét nghiệm này đều giúp:

• Phát hiện sớm các nguy cơ và can thiệp kịp thời để ngăn ngừa ung thư: Xét nghiệm máu giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường của bệnh ung thư dạ dày (máu ẩn trong phân), thấy được sự xâm nhập vô tổ chức của các tế bào ung thư. Giúp can thiệp kịp thời để ngăn ngừa, phòng chống ung thư đại tràng.
• Phát hiện sớm ung thư đại tràng: Khi kết hợp với các phương pháp tầm soát khác như nội soi, chụp CT, chụp X-quang… đại tràng, xét nghiệm máu giúp chẩn đoán bệnh ung thư đại tràng, tăng tỷ lệ điều trị thành công và hạn chế biến chứng, di căn.
• Theo dõi mức độ hiệu quả của điều trị ung thư đại tràng: Tùy theo tình trạng bệnh, chỉ số của các chất chỉ điểm gây ung thư, mức độ máu ẩn trong phân có thể khác nhau. Vì thế, căn cứ vào sự biến động này, bác sĩ có thể đánh giá được mức độ hiệu quả của quá trình điều trị ung thư đại tràng.
• Phát hiện ung thư đại tràng tái phát và di căn: Ở mỗi giai đoạn ung thư đại tràng, nồng độ của các chất chỉ điểm gây ung thư sẽ khác nhau. Vì thế, căn cứ vào sự thay đổi nồng độ của các chỉ số này, bác sĩ có thể đánh giá được mức độ phát triển của ung thư đại tràng.

Nếu chỉ số các chất chỉ điểm gây ung thư trong máu tăng cao hơn lúc trước hoặc sau một thời gian điều trị thành công, chỉ số lại tăng thì người bệnh có nguy cơ di căn hoặc tái phát bệnh.

Từ những điều ở trên có thể thấy xét nghiệm máu là một trong những phương pháp tầm soát quan trọng góp phần phát hiện sớm ung thư đại tràng. Tuy nhiên, để có được kết quả chẩn đoán chính xác nhất, người bệnh cần kết hợp với các phương pháp tầm soát ung thư đại tràng khác.

2.Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT)

Hầu hết các bệnh viện ở Việt Nam đều triển khai hai phương pháp xét nghiệm máu trong tầm soát ung thư đại tràng là: xét nghiệm máu ẩn trong phân và xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư.

Những người bị ung thư đại tràng thường có sinh mạch tăng, mạch máu dễ bị tổn thương nên khi phân đi qua làm cho phân có lẫn máu. Vì thế, xét nghiệm máu ẩn trong phân giúp phát hiện lượng máu nhỏ trong phân mà mắt thường không nhìn thấy được và cho thấy đại tràng người bệnh bị tổn thương, có nguy cơ bị ung thư.

Tuy nhiên, khối polyp, viêm loét đại tràng, trĩ… cũng có thể gây ra hiện tượng trong phân có lẫn máu. Do đó, phương pháp xét nghiệm máu ẩn trong phân thường chỉ có giá trị gợi ý, giúp bác sĩ tiến hành các thăm dò chuyên sâu hơn để chẩn đoán người bệnh có bị ung thư đại tràng hay không.

2.1. Xét nghiệm máu ẩn trong phân Guaiac (gFOBT)

Xét nghiệm máu ẩn trong phân Guaiac có vai trò quan trọng, được sử dụng phổ biến trong các bệnh viện, giúp xác định xem người bệnh có dấu hiệu bị ung thư đại tràng không. Mục tiêu của phương pháp là xác định phân có máu hay không.

Ý nghĩa kết quả xét nghiệm: 

• Kết quả dương tính: Trong phân có máu và các bộ phận liên quan đến hệ tiêu hóa của người bệnh có vấn đề. Có thể người bệnh bị ung thư đại tràng hoặc mắc các bệnh liên quan như khối polyp, viêm loét đường ruột, trĩ… Để xác định chính xác, người bệnh cần là thêm các xét nghiệm thăm dò khác như nội soi, chụp X-quang, chụp CT…

• Kết quả âm tính: Trong phân không có máu và các bộ phận liên quan đến đường tiêu hóa như đại tràng, trực tràng vẫn bình thường, người bệnh có khả năng không bị ung thư đại tràng. Vì thế, không cần làm các xét nghiệm tiếp theo nhưng nên làm lại xét nghiệm sau 2 năm.

Quy trình:

• Bước 1 – Trước khi lấy mẫu: Người bệnh cần thay đổi chế độ ăn uống, thuốc men trong 3 ngày liên tục.
• Bước 2 – Lấy mẫu: Người bệnh lấy 3 mẫu phân trong 3 ngày khác nhau cho vào ống để gửi đến phòng thí nghiệm.
• Bước 3 – Phân tích mẫu: Bác sĩ đặt mẫu phân trên thẻ thử nghiệm. Nếu thẻ đổi màu, điều đó có nghĩa là có máu ở trong phân.

Ưu điểm:

• Độ nhạy cao.
• Chi phí thấp hơn xét nghiệm máu ẩn trong phân miễn dịch hóa học.

Nhược điểm:

• Khó xác định được máu ở trong phân là do đại tràng hay các bộ phận khác của đường tiêu hóa gây nên.
• Một số loại thức ăn và thuốc uống có thể ảnh hưởng đến sự chính xác của kết quả xét nghiệm.
• Người bệnh cần tuân thủ đúng chế độ ăn uống, thuốc men của bác sĩ nên khá phức tạp.

Lưu ý: Để đảm bảo kết quả chính xác, 2 ngày trước khi làm xét nghiệm, người bệnh cần:

• Không ăn thịt sống, các loại thịt  đỏ có máu trong thịt (thịt lợn, thịt trâu, thịt bò), củ cải và cải ngựa.
• Không uống vitamin C, nước chanh.
• Nên ăn thức ăn có hàm lượng xơ cao.
• Tránh sử dụng các thuốc kích thích niêm mạc dạ dày, các thuốc có chứa tác dụng phụ như ibuprofen, aspirin… làm tăng nguy cơ chảy máu.

2.2. Xét nghiệm máu ẩn trong phân miễn dịch hóa học (iFOBT)

Bên cạnh phương pháp xét nghiệm máu ẩn trong phân Guaiac, phương pháp xét nghiệm máu ẩn trong phân miễn dịch hóa học cũng hay được các bệnh viện sử dụng để tầm soát ung thư đại tràng. Mục tiêu của phương pháp này là xác định protein hemoglobin có trong tế bào hồng cầu.

Ý nghĩa kết quả xét nghiệm: Giống xét nghiệm máu ẩn trong phân Guaiac.

Quy trình:

• Bước 1 – Lấy mẫu: Người bệnh lấy 1 mẫu phân gửi tới phòng xét nghiệm.
• Bước 2 – Phân tích mẫu: Bác sĩ dùng một loại protein đặc hiệu để tìm và gắn vào hemoglobin. Nếu protein tìm thấy hemoglobin để gắn vào, điều này có nghĩa là trong phân có lẫn máu.

Ưu điểm:

• Độ nhạy cao hơn xét nghiệm máu ẩn trong phân Guaiac.
• Người bệnh không cần thực hiện chế độ ăn kiêng và chỉ cần lấy 1 mẫu phân.
• Có thể phân biệt được máu chảy từ đại tràng và máu chảy từ vị trí khác trong đường tiêu hóa nên độ chính xác cao hơn xét nghiệm máu ẩn trong phân Guaiac.

Nhược điểm: Chi phí cao hơn xét nghiệm máu ẩn trong phân Guaiac.

3. Xét nghiệm dấu ấn ung thư CEA, CA19-9

Ngoài phương pháp xét nghiệm máu ẩn trong phân, bác sĩ cũng thường làm các xét nghiệm máu để tìm ra các chất chỉ điểm gây ung thư như CEA, CA 19-9. Nhờ đó, bác sĩ có thể thấy được sự xâm nhập của tế bào ung thư, phát hiện ung thư đại tràng khi dấu ấn không rõ ràng.

3.1. Xét nghiệm dấu ấn ung thư CEA

Xét nghiệm dấu ấn ung thư CEA là phương pháp xét nghiệm nhằm xác định nồng độ CEA có trong máu. CEA là một loại glycoprotein ở màng bào tương của tế bào màng nhầy (mucosal cells) bình thường, có khoảng 50% carbohydrate. Nếu người bệnh bị ung thư đại tràng thì số lượng CEA có thể tăng lên.

Xét nghiệm dấu ấn ung thư CEA giúp:

• Theo dõi, phát hiện ung thư đại tràng khi dấu ấn ung thư không rõ ràng hoặc người  được khám không có triệu chứng đặc biệt.
• Cung cấp thêm thông tin, góp phần định hướng cho chẩn đoán ung thư đại tràng.
• Tiên lượng, xác định giai đoạn bệnh ung thư đại tràng để lựa chọn phương pháp phẫu thuật, cách chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật.
• Đánh giá hiệu quả điều trị, tiên lượng và phát hiện khối u còn sót lại sau phẫu thuật, tình trạng tái phát của bệnh nhân ung thư đại tràng.
• Phát hiện di căn ung thư đại tràng.

Cách đọc kết quả xét nghiệm dấu ấn ung thư CEA như sau:

• Định lượng CEA 0 – 5 ng/ml: Người được khám bình thường.
• Định lượng CEA trên 5 ng/ml: Người được khám có nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng.
• Định lượng CEA tăng liên tục từ 2 tháng trở lên sau phẫu thuật: Có khả năng người bệnh bị ung thư đại tràng tái phát.
• Định lượng CEA tăng lên trong dịch cơ thể: Khối u đã xâm lấn sang các vùng lân cận hoặc di căn đến các vùng tương ứng của cơ thể.

Độ nhạy lâm sàng của xét nghiệm dấu ấn ung thư CEA trong chẩn đoán ung thư đại tràng là 38 – 58% và mức độ đặc hiệu là 90%.

Vì thế, CEA được coi là một chất chỉ điểm quan trọng trong việc phát hiện sớm ung thư đại tràng. Đây cũng là phương pháp không xâm lấn có độ nhạy cao nhất giúp chẩn đoán sự tái phát của khối u sau phẫu thuật cắt bỏ khối u ung thư đại tràng nguyên phát.

3.2. Xét nghiệm dấu ấn ung thư CA 19-9

Xét nghiệm dấu ấn ung thư CA 19-9 là phương pháp xét nghiệm nhằm xác định nồng độ CA 19-9 trong máu. Xét nghiệm này giúp chẩn đoán bệnh ung thư đại tràng, đánh giá phản ứng của người bệnh với việc điều trị và theo dõi tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Cách đọc kết quả xét nghiệm CA 19-9 như sau:

• Chỉ số CA 19-9 ≤ 37 U/mL: Người được xét nghiệm bình thường.
• Chỉ số CA 19-9 > 37 U/mL: Người được xét nghiệm có nguy cơ bị ung thư đại tràng.

Độ nhạy của xét nghiệm dấu ấn ung thư 19-9 từ 18 – 38%, thấp hơn xét nghiệm dấu ấn ung thư CEA.

Lưu ý: Chỉ số CA 19-9, CEA tăng cao có thể là do nhiều nguyên nhân khác như:

• Người bệnh mắc các bệnh ung thư khác như ung thư dạ dày, tuyến tụy, phổi, buồng trứng, vú, thực quản, tuyến giáp thể tủy, di căn xương, cổ tử cung, đường mật, biểu mô tế bào gan…
• Người bệnh mắc một số bệnh lành tính như viêm phổi, khí phế thũng, xơ gan, xơ nang,  viêm gan, viêm loét đại tràng, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm ruột, bệnh vú lành tính, polyp trực tràng, tắc mật, viêm đường mật, bệnh tuyến giáp, viêm tụy cấp hoặc mãn tính…

Vì thế, hai phương pháp xét nghiệm này chỉ được thực hiện khi có chỉ định của y bác sĩ hoặc cần kết hợp cùng các phương pháp xét nghiệm khác để có chẩn đoán chính xác hơn.

4. Xét nghiệm máu tầm soát ung thư đại tràng bao nhiêu tiền?

Xét nghiệm máu ẩn trong phân và xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư đại tràng thường có giá khoảng vài chục đến vài trăm nghìn. Mức chi phí cụ thể còn phụ thuộc vào địa chỉ thăm khám. Ở Bệnh viện Ung bướu Hưng Việt, mức chi phí cho một xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư CEA, C19-9 là 330.000 VNĐ/xét nghiệm.

Tuy nhiên, khi tầm soát ung thư đại tràng, ngoài xét nghiệm máu, bạn còn cần thực hiện thêm các phương pháp khác. Để biết thêm về các phương pháp này và mức chi phí cụ thể, bạn có thể tham khảo thêm bảng giá gói khám tầm soát ung thư dạ dày và đại tràng dưới đây:

 

I	Khám lâm sàng
1	Khám nội tổng quát	Đo chiều cao, cân nặng, đo mạch, khám tim mạch, hô hấp, tiêu hoá,… Phát hiện huyết áp cao nhằm phòng ngừa biến chứng do cao huyết áp gây ra (đột quỵ, nhồi máu cơ tim)	√
2	Nội soi dạ dày không gây mê	Phát hiện bệnh lý niêm mạc dạ dày, phát hiện sớm polyp, khối u trong dạ dày, thực quản	√
	Nội soi dạ dày có gây mê (tiền nội soi + gây mê)		√
3	Nội soi đại tràng không gây mê (tiền nội soi + thuốc soi)	Phát hiện bệnh lý đại tràng, ung thư đại tràng	√
	Nội soi đại tràng gây mê (tiền nội soi + gây mê + thuốc soi)		√
II	Xét nghiệm cận lâm sàng
4	Xét nghiệm Công thức máu	Phát hiện thiếu máu, nhiễm khuẩn, bệnh về máu	√
5	Xét nghiệm Đông máu cơ bản	Đánh giá chức năng năng đông máu, chảy máu (Xét nghiệm bắt buộc trước khi nội soi)	√
6	Xét nghiệm HIV (test nhanh)	Phát hiện HIV, sàng lọc bệnh suy giảm miễn dịch (Xét nghiệm bắt buộc trước khi nội soi)	√
7	Xét nghiệm HBsAg (test nhanh)	Phát hiện bệnh viêm gan siêu vi B (Xét nghiệm bắt buộc trước khi nội soi)	√
8	Xét nghiệm CEA	Phát hiện sớm bệnh ung thư đường tiêu hóa, đại tràng	√
9	Xét nghiệm CA 72 – 4	Phát hiện sớm ung thư dạ dày	√
10	Xét nghiệm CA 199	Phát hiện sớm ung thư dạ dày, đại tràng, đường mật, tụy	√
11	Test HCG	Chẩn đoán thai sớm (Nữ còn khả năng sinh đẻ)	√
III	Chẩn đoán hình ảnh
12	Chụp X-quang tim kỹ thuật số phổi thẳng/ nghiêng	Phát hiện sớm những bất thường ở tim, phổi	√
13	Siêu âm ổ bụng	Phát hiện bệnh lý về gan, thận, tiền liệt tuyến (đối với nam), tử cung (đối với nữ)…. Đánh giá tình trạng xâm lấn của u, hạch ổ bụng, di căn sang phúc mạc	√
IV	Thăm dò chức năng
14	Điện tâm đồ	Phát hiện sớm các bệnh liên quan đến tim (loạn nhịp, thiếu máu cơ tim)	√
	Tổng kết hồ sơ, kết luận và tư vấn sức khỏe		Miễn phí

Bảng giá có thể thay đổi theo thời gian. Để biết giá chính xác mới nhất Quý khách vui lòng gọi số 094 230 0707 để được tư vấn

4. Bệnh viện Ung bướu Hưng Việt – Địa chỉ thực hiện xét nghiệm máu tầm soát ung thư đại tràng uy tín

Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ tầm soát ung thư đại tràng uy tín thì Bệnh viện Ung bướu Hưng Việt chính là một trong những sự lựa chọn dành cho bạn. Khi tầm soát ung thư đại tràng tại đây, bạn sẽ nhận được nhiều lợi ích như:

• Là bệnh viện tư nhân chuyên sâu ung bướu duy nhất tại miền Bắc có quy trình thăm khám nhanh chóng, tiện lợi, không cần chờ đợi lâu.
• Được đội ngũ y bác sỹ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm và là những chuyên gia đầu ngành trong ngành ung bướu trực tiếp thăm khám.
• Dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp, tận tâm, chất lượng cao, sẵn sàng phục vụ khách hàng bất cứ lúc nào.
• Sử dụng phương pháp nội soi gây mê tiên tiến nhất hiện nay giúp mang lại cảm giác dễ chịu nhất cho bệnh nhân khi thăm khám.

Như vậy, xét nghiệm máu tầm soát ung thư đại tràng là một phương pháp thăm khám quan trọng giúp định hướng chẩn đoán, phát hiện sớm và theo dõi điều trị ung thư đại tràng. Tuy nhiên, để có thể chẩn đoán chính xác bệnh, bác sĩ cần phối hợp thêm nhiều phương pháp chẩn đoán khác.

Bài viết trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.