Hướng dẫn theo dõi sức khoẻ bệnh nhân ung thư trực tràng sau điều trị

Theo dõi sức khoẻ bệnh nhân ung thư sau điều trị, phát hiện sớm tái phát là quá trình theo dõi sự tái phát ung thư. Ung thư tái phát vì có khả năng các vùng nhỏ của tế bào ung thư vẫn chưa được phát hiện ra và vẫn tồn tại trong cơ thể. Theo thời gian, những tế bào này có thể tăng số lượng cho đến khi chúng xuất hiện trên kết quả xét nghiệm hoặc gây ra các dấu hiệu, triệu chứng lâm sàng. Trong quá trình theo dõi, bác sĩ sẽ xem lại hồ sơ, bệnh án, sổ y bạ, sẽ hỏi những câu hỏi cụ thể về sức khỏe của bệnh nhân để đưa ra các chỉ định xét nghiệm hợp lý, như: xét nghiệm máu, nội soi, chụp CT… Lịch trình theo dõi có thể bao gồm khám sức khỏe thường xuyên, xét nghiệm hoặc cả hai. Các bác sĩ cần theo dõi quá trình hồi phục của bệnh nhân trong những năm tháng tiếp theo đó. Lịch trình theo dõi đặc biệt quan trọng trong 5 năm đầu sau khi điều trị ung thư đại trực tràng vì đây là lúc nguy cơ tái phát cao nhất.

Phục hồi chức năng hậu ung thư có thể được khuyến nghị, chẳng hạn như vật lý trị liệu, liệu pháp vận động, tư vấn nghề nghiệp, quản lý cơn đau, lập kế hoạch dinh dưỡng hoặc tư vấn cảm xúc. Mục tiêu của phục hồi chức năng là giúp bệnh nhân lấy lại quyền kiểm soát và duy trì khả năng độc lập nhiều nhất có thể trong nhiều khía cạnh khác nhau của cuộc sống.

1. Tổng quan về ung thư trực tràng

Ung thư trực tràng là một trong những loại ung thư đường tiêu hóa thường gặp, xảy ra ở đoạn cuối của ống tiêu hóa. Bệnh tiến triển chậm, nhưng nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Các triệu chứng điển hình của ung thư trực tràng bao gồm:

• Đau bụng âm ỉ hoặc từng cơn.
• Rối loạn tiêu hóa kéo dài.
• Đại tiện phân có máu hoặc nhầy máu.
• Mệt mỏi, gầy sút cân không rõ nguyên nhân.

Phương pháp điều trị chính – Điều trị ung thư trực tràng thường kết hợp nhiều phương pháp:

• Phẫu thuật: loại bỏ khối u và phần trực tràng bị ảnh hưởng.
• Xạ trị: sử dụng tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư.
• Hóa trị: dùng thuốc nhằm tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.

Việc lựa chọn phác đồ điều trị phụ thuộc vào vị trí khối u, giai đoạn bệnh, thể trạng tổng quát và các yếu tố nguy cơ của bệnh nhân. Nhờ sự phát triển của kỹ thuật y học hiện đại, tỷ lệ kiểm soát bệnh và chất lượng sống của bệnh nhân sau điều trị đã được cải thiện rõ rệt.

2. Tầm quan trọng của theo dõi sau điều trị

Theo dõi sau điều trị ung thư trực tràng không chỉ giúp phát hiện sớm nguy cơ tái phát mà còn hỗ trợ quản lý các tác dụng phụ kéo dài hoặc muộn. 4 lý do cần tái khám định kỳ

• Đánh giá đáp ứng điều trị: giúp bác sĩ biết liệu bệnh nhân có hồi phục tốt hay không.
• Phát hiện sớm tái phát: 5 năm đầu sau điều trị là giai đoạn nguy cơ tái phát cao nhất.
• Theo dõi tác dụng phụ: nhiều biến chứng có thể xuất hiện muộn, ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần.
• Hỗ trợ phục hồi chức năng: tư vấn dinh dưỡng, vật lý trị liệu, chăm sóc tinh thần để bệnh nhân nhanh chóng trở lại cuộc sống thường nhật.

3. Các yếu tố liên quan đến tái phát ung thư trực tràng

Ung thư có thể tái phát vì một số tế bào ung thư còn sót lại mà xét nghiệm hình ảnh hoặc máu không phát hiện được. Những tế bào này theo thời gian có thể phát triển và gây tái phát. Nguy cơ tái phát phụ thuộc vào:

• Giai đoạn bệnh khi được chẩn đoán.
• Đặc điểm mô bệnh học của khối u.
• Hiệu quả của phác đồ điều trị ban đầu.
• Tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

4. Lịch trình theo dõi sau điều trị ung thư trực tràng

Theo khuyến nghị của ASCO (Hội Ung thư Lâm sàng Hoa Kỳ), lịch trình tái khám và xét nghiệm sẽ được cá nhân hóa tùy từng bệnh nhân. Tuy nhiên, có một số nguyên tắc chung như sau:

Các xét nghiệm và tần suất xét nghiệm sẽ dựa trên nguy cơ tái phát và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. ASCO (Hội Ung thư lâm sàng Hoa Kỳ) có các khuyến nghị về lịch trình theo dõi cho những bệnh nhân bị ung thư trực tràng giai đoạn II hoặc giai đoạn III. Đối với những người bị ung thư trực tràng giai đoạn I thì khó xác định nên làm xét nghiệm gì vì giai đoạn này ít có khả năng tái phát hơn. Nếu bạn đã điều trị ung thư trực tràng di căn bạn nhất thiết phải trao đổi với bác sĩ về việc lập một kế hoạch chăm sóc cá nhân triệt để thiết kế riêng cho bạn, vì hiện tại không có lịch trình lịch trình theo dõi tiêu chuẩn cho giai đoạn này của ung thư trực tràng.

Năm đầu tiên sau điều trị

• Khám sức khỏe và xét nghiệm kháng nguyên carcinoembryonic (CEA) 3 đến 6 tháng một lần.
• Chụp cắt lớp vi tính bụng và ngực (CT) mỗi năm (6 đến 12 tháng một lần đối với những người có nguy cơ tái phát cao).
• Đối với những người bị ung thư trực tràng, chụp CT vùng chậu 6 đến 12 tháng một lần.
• Nội soi đại tràng (1 năm sau phẫu thuật).
• Soi trực tràng 6 tháng một lần cho người bị ung thư trực tràng không xạ trị vùng chậu.

Năm thứ hai sau điều trị

• Khám sức khỏe và xét nghiệm CEA từ 3 đến 6 tháng một lần.
• Chụp CT mỗi năm (6 đến 12 tháng một lần đối với những người có nguy cơ tái phát cao)
• Đối với những người bị ung thư trực tràng, chụp CT vùng chậu 6 đến 12 tháng một lần.
• Soi trực tràng 6 tháng một lần cho người bị ung thư trực tràng không xạ trị vùng chậu.

Năm thứ ba sau khi điều trị

• Khám sức khỏe và xét nghiệm CEA từ 3 đến 6 tháng một lần.
• Chụp CT mỗi năm (6 đến 12 tháng một lần đối với những người có nguy cơ tái phát cao).
• Đối với những người bị ung thư trực tràng, chụp CT vùng chậu 6 đến 12 tháng một lần.
• Soi trực tràng 6 tháng một lần cho người bị ung thư trực tràng không xạ trị vùng chậu.

Năm thứ tư sau điều trị

• Khám sức khỏe và xét nghiệm CEA từ 3 đến 6 tháng một lần.
• Đối với những người bị ung thư trực tràng, chụp CT vùng chậu mỗi năm.
• Soi trực tràng 6 tháng một lần cho người bị ung thư trực tràng không xạ trị vùng chậu.

Năm thứ năm sau điều trị

• Khám sức khỏe và xét nghiệm CEA từ 3 đến 6 tháng một lần.
• Đối với những người bị ung thư trực tràng, chụp CT vùng chậu mỗi năm..
• Soi trực tràng 6 tháng một lần cho người bị ung thư trực tràng không xạ trị vùng chậu.

5. Theo dõi tác dụng phụ kéo dài và tác dụng muộn

Điều trị ung thư có thể để lại một số tác dụng phụ lâu dài:

• Về thể chất: mệt mỏi, thay đổi thói quen đại tiện, đau vùng bụng/chậu, suy giảm chức năng tình dục.
• Về tâm lý: lo âu, trầm cảm, giảm chất lượng giấc ngủ.

Tác dụng phụ muộn có thể xuất hiện sau nhiều tháng hoặc nhiều năm, chẳng hạn như:

• Xơ hóa mô sau xạ trị.
• Biến chứng mạn tính ở đường tiêu hóa.
• Nguy cơ xuất hiện ung thư thứ phát.

Lời khuyên: Bệnh nhân cần báo ngay với bác sĩ khi có triệu chứng bất thường, không nên chủ quan hoặc tự ý dùng thuốc.

6. Phục hồi chức năng sau điều trị

Phục hồi chức năng giúp bệnh nhân lấy lại sự tự tin và cải thiện chất lượng cuộc sống:

• Vật lý trị liệu: tăng cường sức cơ, cải thiện khả năng vận động.
• Liệu pháp vận động và nghề nghiệp: hỗ trợ bệnh nhân trở lại sinh hoạt thường ngày.
• Tư vấn dinh dưỡng: xây dựng chế độ ăn giàu chất xơ, cân bằng năng lượng, hạn chế nguy cơ táo bón hoặc tiêu chảy.
• Quản lý cơn đau: sử dụng thuốc giảm đau, kỹ thuật thư giãn hoặc các phương pháp hỗ trợ khác.
• Tư vấn tâm lý: giảm căng thẳng, lo lắng, trầm cảm.

7. Lưu giữ hồ sơ sức khỏe cá nhân

Một phần quan trọng trong chăm sóc lâu dài là cập nhật và lưu giữ hồ sơ sức khỏe. Hồ sơ nên bao gồm:

• Tóm tắt quá trình điều trị (phẫu thuật, hóa trị, xạ trị).
• Các xét nghiệm và kết quả chẩn đoán.
• Các biến chứng hoặc tác dụng phụ đã gặp.
• Lịch tái khám và các xét nghiệm cần làm.

Hồ sơ này sẽ giúp bác sĩ theo dõi dễ dàng hơn và đưa ra kế hoạch chăm sóc phù hợp trong tương lai.

8. Lời khuyên cho bệnh nhân và gia đình

• Tuân thủ lịch tái khám: không bỏ sót các mốc quan trọng.
• Duy trì lối sống lành mạnh: ăn uống cân đối, tập thể dục nhẹ nhàng, hạn chế rượu bia và thuốc lá.
• Theo dõi cân nặng: báo ngay cho bác sĩ nếu sụt cân nhanh, mệt mỏi kéo dài.
• Quan tâm sức khỏe tinh thần: giữ tinh thần lạc quan, tham gia các nhóm hỗ trợ bệnh nhân ung thư nếu có thể.
• Chia sẻ thông tin với bác sĩ: mọi triệu chứng mới hoặc thay đổi sức khỏe cần được thông báo kịp thời.

Theo dõi sức khoẻ bệnh nhân ung sau điều trị là quá trình lâu dài nhưng vô cùng cần thiết. Lịch trình tái khám chặt chẽ, kết hợp với phục hồi chức năng và chăm sóc toàn diện sẽ giúp:

• Phát hiện sớm tái phát.
• Giảm thiểu tác dụng phụ.
• Cải thiện chất lượng sống và kéo dài thời gian sống khỏe mạnh.

Bệnh nhân và người nhà nên đồng hành cùng bác sĩ trong suốt chặng đường này. Sự kiên trì, tuân thủ phác đồ và chăm sóc tận tâm sẽ mang lại kết quả tốt đẹp hơn trong hành trình chiến đấu với ung thư. Để được tư vấn, hỗ trợ chuyên môn vui lòng liên hệ Trung tâm Xạ trị và Hoá trị – Bệnh viện ung bướu Hưng Việt

Hotline: 033 868 0707 – 037 274 0707