Người bệnh ung thư phổi cần làm những chẩn đoán hình ảnh nào?

Bệnh ung thư phổi là bệnh lý ác tính của tế bào phế quản phổi, theo tiến triển bệnh từ khu trú tại chỗ trong phổi tới sự di căn vào hạch, di căn phổi đối bên và lan tràn tới các cơ quan khác ngoài phổi.

Để đánh giá chính xác về bệnh và giai đoạn bệnh ung thư phổi, từ đó đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả nhất thì các phương pháp chẩn đoán hình ảnh có giá trị rất quan trọng. Có thể phân ra thành các phương pháp chụp chiếu để chẩn đoán bệnh và điều trị, theo dõi bệnh ung thư phổi.

1. Để chẩn đoán bệnh ung thư phổi

Vì ung thư phổi là bệnh có tính lan tràn, người bệnh thường đến ở giai đoạn muộn nên hay gặp di căn xa. Do đó các phương pháp chụp chiếu cần đánh giá được đầy đủ phạm vi của bệnh.

• Chụp cắt lớp vi tính (CT) lồng ngực có tiêm thuốc cản quang: là phương pháp chụp rất cơ bản để đánh giá về khối u (kích thước, vị trí, mức độ xâm lấn, liên quan tới những cấu trúc quan trọng khác trong lồng ngực), đánh giá hạch bất thường trong lồng ngực (hạch trong phổi, rốn phổi, trung thất), đánh giá những vấn đề quan trọng khác để xác định giai đoạn (tổn thương phổi đối bên khối u, tràn dịch màng phổi, tổn thương xương sườn thành ngực, cột sống). Chụp cắt lớp vi tính còn có vai trò quan trọng để tiếp cận sinh thiết khối u qua nội soi phế quản hoặc sinh thiết xuyên thành ngực khối u. Người bệnh vẫn nên có phim xquang phổi đơn thuần ở thời điểm chẩn đoán vì khi theo dõi có thể sử dụng phim xquang phổi cho các thời điểm theo dõi về sau.
• Khối u phổi hay di căn xa tới não, hệ xương, tuyến thượng thận và hạch trong ổ bụng nên cần chụp chiếu đánh giá toàn bộ những cơ quan này để có cái nhìn toàn diện về bệnh:
• Chụp cộng hưởng từ sọ não có tiêm thuốc đối quang từ: là tiêu chuẩn vàng để xác định di căn não, màng não. Nếu chống chỉ định chụp cộng hưởng từ thì có thể chụp cắt lớp vi tính sọ não thay thế.
• Chụp xạ hình xương: đánh giá di căn xương qua sự tăng hấp thu bất thường dược chất phóng xạ.
• Chụp cắt lớp vi tính ổ bụng có tiêm thuốc cản quang: đánh giá chi tiết về di căn ổ bụng.

Hiện nay phương pháp chụp PET/CT dùng hoạt chất phóng xạ 18FDG ngày càng được áp dụng rộng rãi để xác định khối u phổi, mức độ di căn, tuy nhiên vẫn có tỉ lệ dương tính giả khi tổ chức bất thường có hiện tượng viêm mạnh. Và với di căn não thì chụp MRI sọ não vẫn là tiêu chuẩn vàng, nhất là trường hợp nghi ngờ khi có triệu chứng thần kinh khu trú.

Đến bước này về cơ bản đã đánh giá khá chi tiết về Khối u (T), hạch di căn, di căn xa (M). Bác sĩ sẽ đưa ra đánh giá giai đoạn theo hệ thống TNM chuẩn quốc tế, từ đó sẽ định hướng điều trị.

2. Để theo dõi điều trị bệnh ung thư phổi

Về cơ bản khi theo dõi điều trị vẫn sẽ áp dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh đánh giá những bất thường đã có về khối u phổi, hạch di căn, tổ chức di căn xa. Có thể linh hoạt áp dụng các phương pháp chụp, đánh giá nhẹ nhàng hơn như xquang phổi, siêu âm ổ bụng nếu người bệnh có đáp ứng điều trị ổn định.

• Chụp xquang phổi sau các đợt điều trị và so sánh với phim xquang phổi ban đầu (tham khảo thêm phim CT ngực). Nếu cần phân định rõ hơn thì chụp thêm phim CT ngực.
• Siêu âm ổ bụng đánh giá các tổn thương đã có như: di căn gan, tuyến thượng thận hay hạch ổ bụng. Khi hình ảnh siêu âm không rõ ràng thì có thể chụp lại phim CT ổ bụng.
• Với tổn thương sọ não thì chụp MRI sọ não vẫn là tiêu chuẩn vàng. Tuy nhiên triệu chứng thần kinh là điều có ý nghĩa hơn, sau điều trị mà triệu chứng thần kinh thuyên giảm tức là tổn thương não cũng đỡ hơn. Hoặc khi xuất hiện dấu hiệu thần kinh mới bất thường thì cần chụp MRI sọ não kiểm tra di căn.
• Tổn thương xương di căn cũng cần chụp xạ hình xương kiểm tra, nhưng cũng như di căn não, triệu chứng quan trọng hơn đặc biệt là triệu chứng đau, sau điều trị người bệnh giảm đau tức là đang kiểm soát được di căn xương; hoặc xuất hiện đau khu trú ở 1 vùng xương nào đó mới thì cần chụp kiểm tra.
• Khi theo dõi điều trị người bệnh ung thư phổi bác sĩ sẽ kết hợp cẩn thận giữa triệu chứng và chụp chiếu, nguyên tắc vẫn là triệu chứng là nền tảng, là quan trọng hơn, chụp chiếu kết hợp xét nghiệm máu để hỗ trợ theo dõi, ra quyết định.

Trên đây là những kiến thức tổng quan về các phương pháp chụp chiếu cần cho người bệnh ung thư phổi. Tùy từng người bệnh, từng đặc điểm riêng người bệnh mà sẽ được chỉ định các phương pháp chụp chiếu khác nhau.