Phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp di căn phổi

Phổi là một trong những vị trí dễ di căn nhất của ung thư tuyến giáp. Các phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp di căn phổi bao gồm phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, hormon sẽ được trình bày rõ qua bài viết dưới đây.

Dấu hiệu ung thư tuyến giáp di căn phổi

1. Phẫu thuật điều trị ung thư tuyến giáp di căn phổi

Phẫu thuật luôn là chỉ định đầu tay để xử trí khối u nguyên phát ở tuyến giáp. Việc xác định bóc tách đơn thùy, bóc tách loại bỏ hạch vùng hay cắt bỏ hoàn toàn tuyến giáp phụ thuộc vào mức độ xâm lấn và phân bố tế bào ung thư.

Sau khi xử trí xong với khối u tại tuyến giáp, khối di căn tại phổi được đánh giá bằng phương pháp xạ hình. Trong trường hợp khối di căn khu trú tại một phân thùy – thùy phổi, thể trạng và chức năng hô hấp của người bệnh cho phép, chỉ định cắt thùy phổi tổn thương sẽ được đặt ra.

Ngược lại nếu không có chỉ định phẫu thuật do khối u lan rộng hoặc xâm lấn vào các thành phần không thể cắt bỏ người bệnh sẽ được điều trị bằng các phương pháp khác.

Mục tiêu của phẫu thuật là loại bỏ hoàn toàn các tế bào ung thư ở phổi nhằm kéo dài sự sống cho bệnh nhân và trong trường hợp tốt nhất là chữa khỏi bệnh.

Chỉ định cụ thể của phẫu thuật ung thư di căn phổi bao gồm:

• Khi chỉ có một hoặc hai khối u di căn và có thể xác định rõ ràng.
• Khi có khả năng cao phẫu thuật sẽ loại bỏ được tất cả các khối u.
• Khi bệnh nhân đủ  sức khỏe để đối mặt với một cuộc phẫu thuật xâm lấn lớn.
• Khi hóa trị hoặc xạ trị có tỷ lệ thành công thấp.

Đôi khi phẫu thuật không thể loại bỏ tất cả ung thư vì:

• Khối u quá lớn.
• Vị trí của khối u nằm ở vùng dễ tổn thương đến các cơ quan lân cận.
• Khối u quá nhỏ để bác sĩ phẫu thuật có thể nhìn thấy hoặc phát hiện bằng các xét nghiệm
• Sức khỏe của bệnh nhân không đủ tốt để thực hiện phẫu thuật làm cho cuộc phẫu thuật trở nên có nguy cơ rủi ro cao.

Những trường hợp này sẽ được điều trị bằng xạ – hóa và theo dõi sát để xử trí nếu khối u có đủ tiêu chuẩn can thiệp.

1.1 Nguyên tắc phẫu thuật

Thông thường bác sĩ phẫu thuật sẽ giới hạn phần mô cần loại bỏ và cố gắng tạo ra ít tổn thương nhất có thể trong quá trình phẫu thuật loại bỏ ung thư. Các bác sĩ sẽ cố gắng hạn chế xâm lấn vào khối u khi phẫu thuật để giảm nguy cơ phân tán ung thư trong trường mổ.

Bệnh nhân có thể được sử dụng các phương pháp tiếp cận ít xâm lấn hơn như nội soi qua hàm dưới hay phẫu thuật hỗ trợ bởi robot. Trong quá trình phẫu thuật, các mạch máu và mô bị tổn thương phải được xử lý cẩn thận để tránh rủi ro hoặc biến chứng.

Với khối u ở phổi, hiện nay trường phái phẫu thuật nội soi lồng ngực đánh xẹp một trường phổi đang chiếm ưu thế. Với các lợi ích như đường mổ bé, phẫu trường quan sát rộng, sử dụng vật tư cắt nối an toàn nhanh gọn so với mổ mở, phẫu thuật nội soi cắt thùy phổi là lựa chọn chính của phẫu thuật viên.

1.2 Lưu ý cho bệnh nhân

Để thực hiện một cuộc phẫu thuật điều trị ung thư tuyến giáp di căn phổi, bệnh nhân cần phải chuẩn bị cho mình một tâm lý ổn định và thể trạng tốt. Vì vậy việc chăm sóc đầy đủ về chế độ dinh dưỡng là rất quan trọng, tránh quá lo lắng, sợ hãi có thể ảnh hưởng không tốt đến cuộc phẫu thuật.

Sau khi phẫu thuật: Bệnh nhân sau khi phẫu thuật cần có chế độ dinh dưỡng riêng với những đồ ăn mềm, dễ tiêu hóa và không quá giàu chất dinh dưỡng. Bên cạnh đó bệnh nhân cần nằm nghỉ ngơi, hạn chế đi lại và theo dõi sức khỏe cẩn thận phòng các biến chứng hoặc rủi ro sau phẫu thuật.

2. Xạ trị

Chiếm tỉ lệ lớn trong các trường hợp ung thư tuyến giáp di căn phổi là loại ung thư biệt hóa, do đó đáp ứng của tế bào ung thư với Iod vẫn còn khá tốt. Lựa chọn chính trong điều trị ung thư tuyến giáp di căn phổi không có chỉ định phẫu thuật cắt thùy phổi là xạ trị trong với I-131.

2.1 Xạ trị bằng I-131

Tế bào tuyến giáp có khả năng hấp thụ i-ốt rất tốt. Do vậy, I-131 vốn có đặc tính bị tế bào ung thư hấp thu đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hủy mầm bệnh, đặc biệt với các trường hợp không có chỉ định mổ. I-131 sau khi hấp thu vào sẽ phá hủy ADN và làm chết tế bào tuyến giáp, kể cả các tế bào đã di căn xa tới phổi.

Chỉ định xạ trị I 131 bao gồm:

• Diệt những ổ di căn nhỏ sau phẫu thuật.
• Điều trị trong các trường hợp di căn phổi không có chỉ định mổ.
• Diệt tổ chức ung thư tái phát.
• Tăng độ nhạy, độ đặc hiệu của các xét nghiệm theo dõi sau điều trị: Thyroglobulin (Tg), xạ hình toàn thân với I-131.

Đây là phương pháp được sử dụng cho các loại ung thư thể biệt hóa (nhú, nang), nhiều ổ, có xâm lấn tại chỗ, có nồng độ Thyroglobulin cao sau phẫu thuật cắt giáp toàn bộ và đặc biệt có di căn như di căn phổi.

Việc điều trị phóng xạ bằng Iod 131 tương đối đơn giản, ít tác dụng phụ. Tùy vào lượng mô giáp cần phá hủy, bác sĩ sẽ đưa ra liều điều trị thích hợp.

I-131 là dược chất phóng xạ phát ra những tia phóng xạ ảnh hưởng xấu đến môi trường và người xung quanh. Do vậy, khi điều trị với liều lớn bằng I-131 bệnh nhân được lưu ý phải cách ly 5-7 ngày trong bệnh viện. Trong thời gian này nguồn bức xạ từ bệnh nhân và các chất thải được kiểm soát và tiêu hủy một cách an toàn.

Việc điều trị I131 cho bệnh nhân di căn phổi cần thời gian và số liệu trình lớn hơn nhiều so với ung thư tuyến giáp chưa di căn. Người bệnh cần kiên trì và tuân thủ lời khuyên của nhân viên y tế để đạt kết quả mong muốn.

2.2  Xạ trị bằng tia ngoài

Xạ trị bằng tia ngoài thường ít được sử dụng để điều trị ung thư tuyến giáp di căn phổi. Một số trường hợp, xạ trị bên ngoài có thể được sử dụng để làm giảm các triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho những người bị ung thư giai đoạn cuối. Việc điều trị này được gọi là điều trị giảm nhẹ.

Trong quá trình xạ trị bên ngoài, máy xạ trị hướng một chùm bức xạ qua da đến phổi. Thời gian xạ trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mục tiêu điều trị, số lượng khối u và giới hạn vùng phổi bị tổn thương. Thông thường đợt xạ trị ngắn được áp dụng cho các trường hợp ung thư tuyến giáp di căn phổi. Xạ trị được thực hiện mỗi ngày một lần và trong 5 ngày.

Một số tác dụng phụ do xạ trị bao gồm: viêm da, viêm niêm mạc, đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, viêm bàng quang, viêm mô liên kết. Bệnh nhân cần được chăm sóc kỹ trước và sau khi xạ trị để phát hiện biến chứng và tác dụng phụ, xử trí hỗ trợ người bệnh kịp thời.

• Trước khi xạ trị: Người bệnh cần được chuẩn bị tốt về mặt tâm lý, tránh căng thẳng, sợ hãi. Quan trọng nhất là cần phải bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng để tăng cường thể lực, cải thiện tình hình cục bộ, hạn chế tối đa viêm nhiễm .
• Sau khi xạ trị: Để tránh tình trạng loét sau khi xạ trị phần da sau khi bị chiếu xạ cần được chăm sóc sạch sẽ, hạn chế tối đa những kích thích về hóa học, vật lý và tránh bị cọ sát. Bệnh nhân cần được bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý để có thể tăng cường sức đề kháng, hồi phục sức khỏe cho những đợt xạ trị tiếp theo.

3. Liệu pháp nội tiết tố

Đối với bệnh nhân ung thư tuyến giáp di căn phổi liệu pháp sử dụng hormone có tác dụng kiểm soát sự phát triển của khối u và giúp giảm các triệu chứng bệnh. Hormone tuyến giáp ngăn chặn sự phát triển của khối u tuyến giáp di căn.

Đối với những người đã cắt bỏ tuyến giáp, nồng độ TSH có thể tăng dẫn đến nồng độ hormone tuyến giáp thấp (suy giáp) và khiến tuyến yên tiết ra nhiều TSH hơn, do đó kích thích bất kỳ tế bào ung thư tuyến giáp phát triển. Mặt khác nó có thể gây ra các triệu chứng của suy giáp, bao gồm mệt mỏi, trầm cảm, tăng cân, buồn ngủ, táo bón, đau cơ và giảm khả năng tập trung.

Bệnh nhân ung thư tuyến giáp di căn phổi cần phải sử dụng hormon tuyến giáp, phổ biến nhất là levothyroxine sau khi phẫu thuật để kiểm soát cũng như ngăn chặn sự phát triển mạnh mẽ của khối u. Điều trị bằng hormon có nghĩa là bệnh nhân cần sử dụng hormon mỗi ngày. Vì vậy bệnh nhân không được bỏ uống hay tự ý sử dụng những loại thuốc khác thay thế khi chưa được sự hướng dẫn của bác sĩ.

4. Hóa trị

Hóa trị là phương pháp được sử dụng để giúp thu nhỏ và kiểm soát sự phát triển của khối u di căn. Đồng thời giúp kéo dài thời gian sống sót cho bệnh nhân và làm giảm bớt các triệu chứng của bệnh.

Hiện nay, các nhà khoa học đang nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng phương pháp hóa trị liệu bằng đường hít, với hy vọng rằng việc truyền hóa chất hóa trị trực tiếp đến phổi sẽ hiệu quả và ít tác dụng phụ hơn đối với các bệnh nhân ung thư tuyến giáp di căn đến phổi.

Hóa trị là phương pháp sử dụng thuốc để loại bỏ các tế bào ung thư trong cơ thể. Đây là lựa chọn ưu tiên, mang lại hiệu quả tốt và khá ít rủi ro. Không chỉ vậy hóa trị còn giúp loại bỏ các tế bào ung thư có có trong máu và không được phát hiện thông qua các xét nghiệm chẩn đoán. Hiện nay có một số thuốc hóa trị điều trị ung thư tuyến giáp di căn phổi đang sử dụng như:

• Dacarbazine
• Vincristine
• Cyclophosphamide
• Doxorubicin
• Streptozocin
• Fluorouracil
• Paclitaxel

Hóa trị kết hợp:

Thuốc gây độc tế bào phổ biến nhất được sử dụng là doxorubicin một mình hoặc kết hợp với cisplatin. Thêm bleomycin hoặc các tác nhân khác dường như không làm tăng hiệu quả. Paclitaxel đã được sử dụng trong các thử nghiệm lâm sàng hạn chế với một số cải thiện về tỷ lệ đáp ứng, nhưng không có tỷ lệ sống sót.

Các chiến lược điều trị mới, bao gồm liệu pháp nhắm mục tiêu với chất ức chế tyrosine kinase, liệu pháp gen ức chế hoặc các loại thuốc có thể gây ra sự ngừng chu kỳ tế bào đang được thử nghiệm nghiên cứu thử nghiệm.

Thuốc hóa trị có thể truyền vào đường tĩnh mạch (qua kim tiêm vào tĩnh mạch) hoặc đường uống (dạng viên uống). Đối với mỗi bệnh nhân sẽ có các loại thuốc, liều lượng và cách sử dụng khác nhau. Phụ thuộc vào các yếu tố: Giai đoạn bệnh, sức khỏe bệnh nhân, loại thuốc hóa chất, phác đồ điều trị, mục đích điều trị, thời gian phục hồi sức khỏe sau khi hóa trị… bệnh nhân thường được hóa trị ung thư theo từng chu kỳ, kèm giai đoạn vào thuốc và giai đoạn nghỉ.

Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm trên thì tác dụng phụ của hóa trị biểu hiện ở hầu hết các cơ quan trong cơ thể gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe cũng như cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân. Không những thế, tác dụng phụ của hóa trị ung thư còn ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý của bệnh nhân và đôi khi là nguyên nhân nhiều bệnh nhân bỏ dở quá trình điều trị.

Vì vậy khi hóa trị ung thư tuyến giáp di căn phổi bệnh nhân cần lưu ý:

• Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể.
• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, chăm sóc tránh nhiễm khuẩn.
• Tập những động tác nhẹ nhàng ở bốn chi nhằm thúc đẩy chức năng tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng.
• Đặc biệt phải tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và không bỏ dở quá trình điều trị.

Ung thư tuyến giáp là loại ung thư có tiên lượng tốt nhất trong các bệnh ung thư ngày nay. Kể cả với chẩn đoán ung thư di căn phổi cơ hội điều trị khỏi cho người bệnh vẫn còn rất nhiều. Việc lựa chọn phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp di căn phổi và mức độ đáp ứng phụ thuộc rất nhiều vào thời điểm phát hiện và chẩn đoán ra bệnh. Do vậy người bệnh nên được chăm sóc và thăm khám sớm nhất khi xuất hiện các nghi ngờ về bệnh tuyến giáp.

Bài viết trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.