Ung thư đại tràng là một căn bệnh ác tính đường tiêu hóa thường gặp và có tỉ lệ di căn tới các cơ quan lân cận tương đối cao. Thống kê cho thấy, các tạng mà ung thư đại tràng thường di căn theo thứ tự là gan, phổi, hạch, xương, não. Vậy dấu hiệu ung thư đại tràng di căn như thế nào và cách để phát hiện sớm ra sao? Cùng tìm hiểu với chúng tôi qua bài viết dưới đây.
Gan là tạng có tỷ lệ di căn cao nhất trong các trường hợp ung thư nguyên phát tại đại tràng do tính chất của hệ tĩnh mạch cửa dẫn máu trực tiếp từ đại tràng vào gan, mà không có các cống bạch huyết chặn các tế bào ung thư. Tỉ lệ ung thư đại tràng di căn gan vào khoảng 50 – 70% xuyên suốt quá trình phát triển của bệnh.
Các triệu chứng biểu hiện tình trạng ung thư di căn gan thường gồm 2 nhóm chính, biểu hiện của tình trạng ung thư đại tràng và biểu hiện của khối di căn gan.
Ung thư trực tràng di căn gan thường gặp
Các biểu hiện của ung thư tại đại tràng bao gồm:
Có máu trong phân khi đi đại tiện
Tắc ruột
Đau bụng
Rối loạn tiêu hóa
Thay đổi tính chất phân
Các dấu hiệu ung thư đại tràng di căn tới gan, bao gồm:
Vàng da, vàng mắt: Khi tế bào gan tổn thương do quá trình xâm lấn của ung thư, các lượng sắc tố mật (bilirubin) tăng lên rất cao trong máu. Các tế bào gan không đủ năng lượng để đào thải lượng bilirubin thừa này, khiến chúng tự do trong máu và biểu hiện ra bên ngoài bằng màu vàng đặc trưng. Thường với ung thư di căn gan da bệnh nhân vàng sậm, vàng nhiều củng mạc, phân vàng.
Đau bụng, đặc biệt là phần hạ sườn phải: Hạ sườn phải là vị trí gan được cố định, khi khối u di căn gan lớn dần và làm tăng thể tích của gan sẽ xuất hiện triệu chứng đau tức vùng bụng, chủ yếu ở hạ sườn phải.
Mệt mỏi thường xuyên: Gan là cơ quan chính của cơ thể đảm nhiệm nhiệm vụ loại bỏ các gốc tự do, các chất thải của quá trình chuyển hóa. Khi chức năng tế bào gan bị suy giảm do yếu tố di căn ác tính, các chất độc tích tụ trong máu khiến người bệnh mệt mỏi, thường xuyên thiếu năng lượng.
2. Dấu hiệu ung thư đại tràng di căn phổi
Tạng thứ 2 mà ung thư đại tràng thường có tổn thương thứ phát là phổi. Tỉ lệ này trong dân cư vào khoảng 15%. Di căn phổi thường khó để điều trị và là một yếu tố tiên lượng nặng cho người bệnh.
Ung thư đại tràng di căn phổi là trường hợp nặng và khó điều trị
Các triệu chứng gợi ý tình trạng di căn phổi của ung thư đại tràng bao gồm:
Ho dai dẳng: Khối u xâm lấn gây kích thích các thụ thể tại đường dẫn khí người bệnh, khiến triệu chứng ho ngày càng nặng, Các cơn ho dai dẳng kéo dài, không đáp ứng với điều trị và không phát hiện được nguyên nhân cụ thể.
Ho ra máu hoặc đờm có lẫn máu: Việc tế bào ung thư phát triển khiến hệ mạch máu lân cận của phế quản tăng sinh tương ứng. Kết hợp với ho nặng đã giải thích ở trên các mao mạch nhỏ rất dễ bị tổn thương và xuất huyết vào lòng đường dẫn khí. Lượng dịch – máu này bị tống ra ngoài theo phản xạ ho khạc
Đau tức ngực: Đây là một triệu chứng nổi bật trên bệnh cảnh ung thư đại tràng di căn phổi. Khối u tăng kích thước chèn ép vào các đường dẫn khí lân cận kích thích các thụ thể cảm giác, người bệnh luôn có sự khó chịu, tức nặng vùng ngực. Người bệnh khám và thường phát hiện khối u di căn do triệu chứng này.
Khó thở hoặc thở khò khè: Đường kính lòng phế quản dẫn khí thường sẽ bị hẹp – tắc do khối u chèn ép từ bên ngoài hoặc phát triển từ bên trong. Khi khối u có kích thước đủ lớn người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng khó thở. Một số người bệnh có tiếng thở khò khè do đường dẫn khí hẹp không hoàn toàn, không khí đi qua ống hẹp tạo ra tiếng thở đặc biệt.
Viêm phổi: Viêm phổi thường xuất hiện sau một thời gian phát triển khối u. Biểu hiện của tình trạng này là các triệu chứng sốt, đau tức ngực, khó thở. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là việc ứ đọng các chất dịch tiết trong phế quản do kích thước lòng phế quản bị thu nhỏ bởi khối u. Trong quá trình khám và điều trị viêm phổi bệnh nhân thường phát hiện ra tình trạng di căn của mình.
3. Dấu hiệu ung thư đại tràng di căn vào xương
Di căn xương là một trong các vị trí tổn thương thứ phát của ung thư đại tràng giai đoạn muộn. Trong một nghiên cứu của BMC Cancer, tác giả đã chỉ ra ung thư đại tràng di căn xương có tỉ lệ khoảng 5.5% tổng số các trường hợp di căn, 14/14 trường hợp phát hiện muộn ở giai đoạn đã có di căn thứ phát.
Ung thư đại tràng di căn xương thường gắn liền với những cơn đau
Các dấu hiệu ung thư đại tràng di căn xương bao gồm:
Đau xương nặng: Tính chất đau xương do ung thư khác rất nhiều so với các nguyên nhân gây đau khác. Cơn đau có tính chất dữ dội, không đáp ứng tốt điều trị, mức độ đau tăng dần. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là khối u tăng kích thước chèn ép vào màng xương nơi chứa nhiều thụ thể cảm giác đau. Lúc này để giảm đau cần xử trí khối u chứ thuốc giảm đau thông thường không hỗ trợ được người bệnh.
Sưng đau tại khu vực có khối u: Khối u tiết các hóa chất gây phản ứng viêm tại màng xương và phần mềm lân cận. Người bệnh có thể có các triệu chứng như sưng đỏ, đau nhiều vùng cơ thể có khối u, da nóng, ấn tức.
Gãy xương khi có chấn thương nhẹ hoặc không có chấn thương nào: Việc khối u phát triển gây mất cấu trúc bè xương vốn có, khiến xương trở nên giòn, dễ gãy tại vị trí khối u. Lúc này, một chấn động nhẹ vốn không đủ lực làm gãy xương có thể tạo ra tình trạng gãy xương, các xương này thường là xương dài như xương đùi, xương cẳng chân v.v
Chèn ép rễ thần kinh hoặc chèn ép tủy sống: Khối u ung thư đại tràng di căn đến xương, nhất là xương cột sống hoặc khoang ngoài màng cứng và gây chèn ép tủy sống thứ phát. Tình trạng chèn ép dây thần kinh hoặc tủy sống gây rối loạn cảm giác, yếu liệt tay chân. Đây là một triệu chứng cần chẩn đoán và điều trị sớm, tránh dẫn đến liệt khó có thể hồi phục. Biểu hiện nặng của sự chèn ép tủy thể hiện ở một số người bệnh là tình trạng mất khả năng kiểm soát việc tiểu tiện, liệt bàng quang. Cần sớm phát hiện và xử trí tránh hậu quả tổn thương thần kinh không hồi phục.
Di căn não do ung thư đại tràng xảy ra khá ít và là một trường hợp tổn thương hiếm gặp. Theo nghiên cứu di căn não trong ung thư đại tràng ác tính, các chuyên gia ước tính tỷ lệ di căn não chỉ từ 0,1-5% trong tất cả các trường hợp.
Các triệu chứng ung thư di căn não thường tiến triển âm thầm
Các dấu hiệu ung thư đại tràng di căn não gồm:
Mờ mắt: Trong trường hợp khối u phát triển gần thùy trước của não, nơi có các sợi thần kinh thị giác đi qua, thị lực của người bệnh có thể bị ảnh hưởng. Một số trường hợp người bệnh xuất hiện tình trạng nhìn mờ, nhìn đôi, nặng hơn là mất thị lực một vùng của thị trường (bán manh). Tất cả triệu chứng trên đều gợi ý có một chèn ép trong não, có thể do tế bào u ác tính.
Đau đầu dữ dội hoặc đau đầu thường xuyên: Đây là triệu chứng xuất hiện đầu tiên và thường xuyên nhất ở bệnh nhân ung thư đại tràng di căn não, chiếm tỷ lệ khoảng 40-50%. Hầu hết các di căn lên não đều làm tổn thương não và gây áp lực đến hộp sọ gây ra hiện tượng đau đầu, chóng mặt. Đau đầu diễn ra liên tục, thường xuất hiện vào sáng sớm và ngày càng tăng cường độ, không suy giảm kể cả khi sử dụng thuốc giảm đau. Tỷ lệ đau càng nhiều khi di căn đa ổ, kích thước u di căn lớn hoặc di căn não hố sau.
Mất điều hòa vận động, ngôn ngữ, thăng bằng: Các trung khu điều khiển, điều hòa hoạt động phối hợp của cơ thể như vận động, thăng bằng (tiểu não), ngôn ngữ (vùng não Broca) yêu cầu sự thống nhất hài hòa trong cấu trúc. Nếu có các tổn thương ác tính vào vùng tương ứng sẽ xuất hiện các triệu chứng mất phối hợp hoạt động hoặc chức năng. Các triệu chứng như ngã, nói ngọng, mất khả năng phối hợp tay – mắt đều gợi ý có tổn thương khu trú ở vỏ não.
Co giật: Vỏ não là trung khu điều khiển hoạt động của các cơ vân trong cơ thể. Trong trường hợp khối u di căn vùng vỏ não, chèn ép vào các tiểu khung điều khiển vận động có thể xuất hiện các cơn động kinh, co giật. Vỏ não bị kích thích do khối u có thể phát các xung thần kinh rất mạnh khiến người bệnh có những cơn giật cơ hoặc mất đáp ứng với môi trường. Bất kỳ trường hợp động kinh xuất hiện bất thường trên một người không có tiền sử động kinh đều báo hiệu cho một tổn thương não mà nhiều khi có yếu tố ác tính.
Buồn nôn và nôn: Cũng do tăng áp lực sọ não mà người bệnh có thể bị buồn nôn hoặc nôn mửa, nhất là sau khi ngủ dậy, kèm theo cảm giác mệt mỏi, suy kiệt. Nhiều người nghĩ rằng buồn nôn là dấu hiệu bệnh lý về đường tiêu hóa nên thường dễ dàng bỏ qua.
5. Dấu hiệu ung thư đại tràng di căn hạch
Như bất kỳ loại ung thư nào có nguy cơ di căn, hạch và hệ bạch huyết là vị trí rất thường gặp có tế bào ung thư. Riêng với ung thư đại tràng, tỉ lệ di căn vào hạch theo nghiên cứu là 37%, đây là một tỉ lệ rất cao và mức độ di căn hạch là một trong các yếu tố quan trọng cho việc phân độ và điều trị ung thư.
Phẫu thuật triệt để là yêu cầu quan trọng khi xuất hiện di căn hạch
Một số triệu chứng hay gặp trong di căn hạch của ung thư đại tràng là:
Sốt không rõ nguyên nhân, thường xuyên và kéo dài là một trong những triệu chứng thường gặp của di căn hạch bạch huyết. Lý do là khi các tế bào ung thư phát triển, chúng tiết ra các hormon kích thích sinh trưởng để tạo môi trường phù hợp. Khi các tế bào này di căn tới hệ thống bạch huyết, lượng lớn hormon tự do di chuyển trong máu, một số loại hóa chất có tác dụng làm tăng thân nhiệt, khiến người bệnh xuất hiện triệu chứng sốt kéo dài không tìm ra nguyên nhân. Do nguyên nhân sốt không được phát hiện và điều trị nên thường bệnh nhân không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
Tuyến bạch huyết bị sưng, bao gồm hạch bạch huyết vùng như hạch bẹn, hạch thượng đòn Trái, hạch cổ, hạch dưới đòn. Tùy vị trí hạch bạch huyết di căn mà có các biểu hiện sưng đau khác nhau.
Sụt cân bất thường: Việc tụt nhiều hơn 10% cân nặng trong vòng 3 tháng báo hiệu một tình trạng tụt cân bất thường. Ung thư đại tràng di căn hạch khiến người bệnh tốn rất nhiều năng lượng vào khối u, cộng thêm cảm giác mệt mỏi, chán ăn kèm theo tạo cơ hội cho việc sụt cân nhanh chóng.
Đau bụng hoặc cảm giác đầy, phình bụng: Ở một số trường hợp ung thư di căn tới hệ bạch huyết vùng bụng, màng bụng khiến ổ bụng tiết dịch rất nhiều tạo ra hình ảnh bụng chướng, đau tức khắp bụng. Đây là triệu chứng nặng báo hiệu khối u đã di căn rất rộng và khả năng chữa khỏi hoàn toàn thấp
Hy vọng những thông tin trên đã giúp người đọc nhận biết được các dấu hiệu ung thư đại tràng di căn. Ngay khi thấy bệnh nhân xuất hiện các dấu hiệu này, người bệnh cần đi khám để được chữa trị kịp thời. Nếu còn thắc mắc, xin vui lòng liên hệ với Bệnh viện Ung bướu Hưng Việt theo hotline 094 230 0707 để được tư vấn và đặt lịch khám.
Bài viết trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.