Thuốc hormon tuyến giáp – Có gây hại không? Có tác dụng phụ không?

Trong quá trình điều trị suy giáp, rất nhiều bệnh nhân khi được kê đơn thuốc hormon tuyến giáp để bổ sung cho các hormon bị thiếu hụt, do đó, bệnh nhân thường cảm thấy băn khoăn và lo lắng không biết thuốc này uống có hiệu quả hay không, có bị chóng mặt nhức đầu,… Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về thuốc tuyến giáp:

1. Nỗi lo thường gặp khi dùng thuốc hormon tuyến giáp

Trong quá trình điều trị suy giáp, rất nhiều bệnh nhân khi được kê đơn levothyroxine (T4) – thuốc bổ sung hormon tuyến giáp – thường cảm thấy băn khoăn và lo lắng:

“Uống thuốc tuyến giáp lâu dài có hại gan, hại thận hay gây loãng xương không?”

“Liệu có bị lệ thuộc thuốc, khiến cơ thể mất khả năng tự sản xuất hormon?”

“Có phải uống thuốc cả đời và phải tăng liều mãi không?”

Những lo ngại này là hoàn toàn dễ hiểu, nhất là khi người bệnh phải đối mặt với việc điều trị dài hạn. Tuy nhiên, phần lớn nỗi lo này xuất phát từ hiểu lầm về bản chất của levothyroxine và cách thức mà thuốc hoạt động trong cơ thể.

2. Levothyroxine là gì? Có phải thuốc điều trị triệu chứng?

Levothyroxine (T4) là dạng tổng hợp của hormon tuyến giáp thyroxine – một loại hormon mà tuyến giáp khỏe mạnh trong cơ thể vẫn sản xuất hàng ngày. Thuốc không đơn thuần là để “đè triệu chứng” như một số loại giảm đau hay hạ sốt. Mà ngược lại, nó đóng vai trò thay thế đúng lượng hormon mà cơ thể bạn đang thiếu hụt.

Levothyroxine có thể được chỉ định trong các trường hợp:

• Suy giáp bẩm sinh hoặc mắc phải: Cơ thể không sản xuất đủ hormon tuyến giáp để duy trì chuyển hóa cơ bản.
• Sau phẫu thuật cắt toàn bộ hoặc một phần tuyến giáp: Do ung thư tuyến giáp, bướu giáp lớn, hoặc Basedow.
• Sau điều trị bằng iod phóng xạ (Iod 131): Tuyến giáp không còn khả năng tiết hormon.
• Viêm tuyến giáp Hashimoto: Một bệnh tự miễn gây phá hủy tế bào tuyến giáp.

Trong những tình huống này, thuốc levothyroxine không gây ức chế tuyến giáp, mà chỉ bổ sung lại phần hormon còn thiếu, giúp cơ thể duy trì chức năng chuyển hóa bình thường.

3. Uống thuốc hormon tuyến giáp lâu dài có gây hại không?

Bạn nên dùng thuốc đúng cách, đúng liều và đúng chỉ định cũng như tái khám định kỳ theo lịch của bác sĩ. Theo các nghiên cứu y khoa và hướng dẫn của Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ (ATA):

• Levothyroxine KHÔNG gây hại gan, thận, vì bản chất thuốc là hormon sinh lý.
• Không gây lệ thuộc – Vì với người suy giáp thật sự, cơ thể đã mất khả năng sản xuất hormon, thuốc chỉ là “thay thế” chứ không “ức chế” thêm.
• Không gây tăng liều mãi mãi – Trừ khi có yếu tố ảnh hưởng như:

– Tăng/giảm cân nhiều

– Dùng sai cách (ví dụ uống với canxi hoặc sắt làm giảm hấp thu)

– Tuổi tác thay đổi (người cao tuổi thường cần liều thấp hơn)

Trước khi dùng thuốc Levothyroxine, bạn cần tham khảo ý kiến từ bác sĩ về liều lượng (khuyến nghị thông thường là 1 lần/ngày). Khi uống thuốc, hãy uống với nửa ly nước với dạ dày trống vào buổi sáng, trước bữa ăn 30 phút. Hãy tránh các đồ uống chứa caffeine như trà hoặc cà phê trước khi uống thuốc.

4. Khi nào có thể gặp tác dụng phụ của thuốc tuyến giáp?

Dù levothyroxine là thuốc an toàn, song giống như bất kỳ hormon nào, sai liều hoặc dùng sai cách vẫn có thể gây ra tác dụng không mong muốn. Liều lượng sử dụng thuốc Levothyroxine của mỗi người có thể khác nhau tùy thuộc vào triệu chứng, nồng độ hormone, tuổi tác và các vấn đề sức khỏe khác.

Tác dụng phụ thường gặp khi dùng quá liều hoặc ức chế TSH quá mức:

• Tim đập nhanh, hồi hộp, đánh trống ngực
• Run tay, bồn chồn, khó ngủ
• Sụt cân không rõ lý do, vã mồ hôi
• Rối loạn kinh nguyệt ở nữ giới
• Loãng xương (nếu liều cao kéo dài, đặc biệt ở phụ nữ sau mãn kinh)
• Tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim ở người cao tuổi

Những tác dụng phụ này không phải do bản chất thuốc độc, mà là hậu quả của tình trạng “dư hormon tuyến giáp” do dùng quá liều. Khi điều chỉnh lại liều dựa trên chỉ số TSH và FT4, hầu hết các triệu chứng sẽ cải thiện.

5. Những sai lầm dễ dẫn đến tác dụng phụ

Không ít người bệnh gặp tác dụng phụ là do:

• Tự ý tăng liều khi thấy mệt, tăng cân hoặc cảm giác “chưa đủ”
• Uống sai thời điểm – Uống cùng thức ăn, cà phê, canxi, sắt làm giảm hấp thu, dẫn đến liều không ổn định
• Không tái khám định kỳ để điều chỉnh liều theo chỉ số TSH
•  Dùng liều cao ức chế TSH ở người có bệnh nền tim mạch hoặc loãng xương, dễ dẫn đến biến chứng

Lưu ý đặc biệt:

• Khi dùng Levothyroxine, nhu cầu về Insulin hoặc thuốc chống đái tháo đường tăng lên. Do đó, cần theo dõi cẩn thận việc kiểm soát đái tháo đường.
• Với phụ nữ sau mãn kinh hoặc người có nguy cơ loãng xương, bác sĩ thường sẽ duy trì mức để đảm bảo an toàn xương khớp.
• TSH lý tưởng khi điều trị là 0.5 – 2.5 mIU/L, tùy theo thể trạng và bệnh nền.

6. Có nên lo sợ khi phải uống thuốc hormon tuyến giáp lâu dài?

Nếu bạn là người bị suy giáp thật sự, đặc biệt là sau cắt tuyến giáp hoặc viêm Hashimoto, thì levothyroxine là cứu cánh duy trì cuộc sống bình thường, không phải gánh nặng.

Những lợi ích khi điều trị đúng liều:

• Duy trì chuyển hóa bình thường: Giúp bạn giữ năng lượng, ổn định cân nặng, chức năng não bộ, tim mạch.
• Ngăn ngừa các biến chứng của suy giáp: Trí nhớ kém, vô sinh, trầm cảm, cholesterol cao, bướu giáp to…

Nếu bạn đang điều trị suy giáp và còn băn khoăn về cách dùng thuốc, hãy liên hệ với bác sĩ điều trị để được tư vấn kỹ lưỡng và yên tâm hơn trong hành trình điều trị.